Pitate se ko je Malvolio? Jedan od likova Šekspirove komedije Bogojavljenska noć.  To je komedija prepuna raznih likova, koje možemo prepoznati i u današnjem vremenu, lakim okretom oko sebe. Iako je Šekspir umro prije više od četristo godina, čini se da su strasti u ličnostima pojedinca i dalje istog inteziteta, transparentne oko nas.

Neki od likova u Bogojavljenskoj noći su  Vitez Tobi i ser Endru Jezoliki nedovršene “protuve” koje manjkavost pameti i nedovršenost ličnosti nadomješćuju šireći zlobu, ujedno bivajući zaštićeni nedodirljivim društvenim statusom kom pripadaju. Iako su njih dvojica psihološki interesantni za psihološku aktuelnu analizu, pažnju u ovom članku dajemo Malvoliu.

Ako je neko od vas gledao istoimenu pozorišnu predstavu sjetiće se lika sa kojim ne može da saosjeća uprkos tome što je on žrtva spletkarenja prethodno navedene dvojice. Malvolio je predstavnik nove klase, opčinjen hijerarhijskim statusom koji mu je dodjeljen i odan političkom uvjerenju koje podržava zauzvrat dobijajući moć. Uz svoju pojavnu lepršavost on teži isticanju čak i u domenu rada,  ispoljavajući svoju začuđenost činjenicom da uprkos tome što najviše radi, drugi ga ne vole. To su motivi zbog kojih razvija svoju osvetničku tendenciju, uskraćujući ne samo jelo i piće, već birajući i mnogo ozbiljnija sredstva, zastrašivanja drugih. On teži razvoju svijeta koji će biti skrojen po njegovoj mjeri, sa krajnjim ciljem da svi oni koji ga ne vole na kraju kliču i dive se njegovim djelima.

U Šekspirovoj komediji jasno je i Oliviji, ženi koju osvaja, i čitaocu da su Malvolievo samoljublje i njegova tendencija da blage uvrede doživljava kao neoprostive napade, indikatori njegove “bolesti”.

Od čega boluje Malvolie? Od narcističkog poremećaja ličnosti.

U savremenoj psihološkoj dijagnostici teško je odrediti na kontinuumu samoobzira tačnu razliku između zdravog i patološkog stepena narcizma. Određen nivo ispoljavanja samoljublja ne samo da je normalan, već je i poželjan.

No, jedan od ključnih kriterijuma za dijagnozu narcisodinog poremećaja ličnosti je težnja ka eksploataciji drugih, zabrinuta sam pri toj pomisli, ali to je težnja čak vrlo prihvatljiva u našem društvu. Tačnije, povjerovaćete mi u ovo što kažem ako istaknem činjenicu da je sami koncept savremenog ekonomskog sistema baziran na nagrađivanju onih koji uspiju da nagovore potencijalne klijente na kupovinu proizvoda.  

Patološki oblici narcisma se lakše identifikuju prema kvalitetu odnosa koje osoba uspostavlja sa drugima. Jedna od tragedija ovih ljudi je njihova nesposobnost da vole. Njih odlikuje teškoća da empatišu sa drugima, nezainteresovanost za ideje drugih, nesposobnost tolerisanja ambivalencije u dugoročnim vezama, te sklonost odustajanju, kao i nesposobnost da se prizna greška pri konfliktima i raspravama. Osoba sa narcisoidnim poremećajem ličnosti prilazi ljudima kao objektima , koji su tu za iskoristiti i odbaciti, shodno potrebama narcisa, bez razmišljanja o njihovim osjećanjima.

Na drugoj strani, osobe sa narcističkim poremećajem ličnosti su krhke, u potrazi za stalnom pažnjom i odobravanjem, osjećajući se prazno bez podrške drugog. Ponekad nalikuju djetetu u tijelu odraslog. Njihova tragedija je što žive čitav život žudeći za podrškom i ljubavlju drugoga, tragajući za onim što nisu dobili od majke u ranom dječijem uzrastu.