Mnogi tragovi vjerovanja da su ženska božanstva hodala zemljom sačuvani su do danas. Ruševine svetilišta, piramide, hijeroglifi - glavne su turističke atrakcije kada je u pitanju Egipat i aranžmani za odmor u zemlji faraona. Ljetovanje na egipatskim plažama je nepotpuno bez izleta do hrama na ostrvu File ili piramida u Gizi, gdje su slavljene boginje poput Izide, Neftis, Nut i Hator.

Ko su bile ove božanske žene i koje legende i dalje čuvaju sjećanje na vremena kada su obožavane u narodu? Pročitajte.

Izida – Vrhovna egipatska boginja i hram na ostrvu File

Vrhovna egipatska boginja Izida imala je izgrađen kult kod drevnih Egipćana, koji se kasnije proširio do grčkih granica. U Grčkoj se i danas mogu naći ruševine hramova posvećenih Izidi, ali je najpoznatije svetilište podignuto u njenu čast – hram na ostrvu File u Egiptu. Vjerovatno jedno od najcjenjenijih božanstava u drevnom svijetu, Izida je predstavljena kao žena sa sunčevim diskom između dva kravlja roga. Smatrana je idealnom suprugom i majkom – bila je majka jednog od najstarijih egipatskih božanstava Horusa.

Izida je bila Ozirisova sestra i žena i odigrala je ključnu ulogu u njegovom uskrsnuću. Drevna egipatska mitologija ima korene upravo u legendi o ljubavi između ova dva božanstva. Naime, Oziris je bio obožavan u narodu, cijenjen i poštovan u tolikoj mjeri da je izazvao ogromnu zavist kod svog brata Seta. Iz ljubomore i velike želje da vlada, Set je skovao zavjeru i ubio Ozirisa. Potom je naredio da se njegovo tijelo raskomada i raznese po čitavom Egiptu.

Izida je uz pomoć sestre Neftis (Neftida) pronašla sve dijelove Ozirisovog tijela, sastavila ga, oplakala i vratila u život. Egiptolozi smatraju da se u ovom mitu nalaze počeci prakse mumifikacije, koji su kasnije postali uobičajeni u egipatskim pogrebnim ritualima.

Kult Izide je naročito bio razvijen na ostrvu File, gdje se i danas može naći hram posvećen njoj. Zanimljivo je da se svetilište ne nalazi na istoj lokaciji kao u drevna vremena, već da je premješteno na oblažnju obalu rijeke. Naime, tokom 70-ih godina prošlog vijeka u blizini ostrva File podignuta je brana, zbog čega je hram zajedno sa ostrvom poplavljen. Zahvaljujući UNESCO-u, ovaj lokalitet od nemjerljivog istorijskog značaja je tokom 8 godina dugog projekta spasen. Skoro 20.000 tona kamena premješteno je na obližnju obalu rijeke gdje nema opasnosti od propadanja hrama.

Hator – boginja žena, materinstva i neba

Kao solarna boginja i Horusova supruga Hator je u drevnom Egiptu bila izuzetno poštovana i donekle se dovodila u ravan sa Izidom. Pripisivano joj je da je boginja žena, materinstva, muzike, pijanstva, svečanosti, te da je zaštitnica Sinaja, tirkiza i bakra. Na antičkim crtežima je prikazana uglavnom u obliku žene koja drži sistrum, struk lotosa i žezlo, a na glavi – slično kao i Izida – nosi sunčev disk između kravljih rogova. Interesantno je da se pored pomenutih uloga u Memfisu smatrala važnom karikom u zagrobnom životu, a da su je u Tebi poštovali kao zaštitnicu nekropole.

Centar kulta boginje Hator bila je Dendera, gdje se i danas nalazi njen hram, ujedno jedan od najbolje očuvanih hramova u cijelom Gornjem Egiptu. Cijeli kompleks se prostire na oko 40.000 kvadratnih metara i okružen je masivnim zidom od opeke. Smatra se da Hatorin hram datira iz 54. godine prije nove ere, odnosno da je njegova izgradnja započeta u vrijeme Ptolomeja XII, a da ga je završio rimski car Tiberije.

U kompleksu Abu Simbel takođe postoji hram posvećen boginji Hator. U pitanju je hram-grobnica kraljice Nefertari, supruge faraona Ramzesa II.

Nut – boginja neba

Boginja Nut, božanstvo sa tijelom žene i glavom krave, nerijetko je prikazivana sa plavom kožom prekrivenom zvijezdama. Bila je simbol uskrsnuća i ponovnog rođenja, a kao boginja neba uzela je oblik krave, ne bi li nosila boga sunca Ra na svojim leđima.

Egipatska mitologija zapamtila ju je kao majku najvećih božanstava – Ozirisa, Seta, Izide i Neftide. Vjerovalo se da potiče od boga sunca, a da je djecu izrodila iz ljubavi sa bratom Gebom. Ona je viđena kao boginja koja štiti svijet od tame izvan njega i svih demonskih stvorenja i smatrali su je prijateljicom  i zaštitnicom mrtvih. Iako do današnjih dana nije pronađen nijedan veliki hram posvećen ovom božanstvu, iz drevnih istorijskih izvora je poznato da su manja svetilišta zaista postojala.

Prema zapisima, samo faraonu i sveštenicima boginje Nut je bilo dozvoljeno da uđu u hram. Prije nego što bi ušli u unutrašnje svetište hrama, sveštenici su prolazili kroz ritualno pročišćavanje u dubokom kamenom bazenu. Ovaj obred čišćenja ujedno je bio i dodir sa  To ih nije samo očistilo nego im iskonskom vlagom života. Običnim Egipćanima je bilo dozvoljeno da dođu do kapija, ili predvorja, Nutovog hrama samo da odaju počast i prinesu darove boginji.

Neftis – boginja noći

Staroegipatsko božanstvo Neftis ili Neftida neodvojivi je dio mita o Ozirisu, Izidi i Setu. Naime, Neftida je bila jedna od glavnih boginja, Ozirisova i Izidina sestra i Setova žena. Međutim, o njenoj popularnosti i kultu svjedoče i brojni tekstovi gdje se pominje bez aluzije na druga božanstva. Možda je njena najznačajnija uloga što je majka pogrebnog boga Anubisa. Zbog toga je smatrana zaštitnicom grobnica i personifikacijom noći.

Premda je uvijek bila u Izidinoj sjenci, Egipćani su i te kako slavili Neftis, što potvrđuju natpisi u Luksoru i Karnaku gdje prikazana je u paru sa Izidom ili Setom. Ne treba je smatrati Izidinom suprotnošću, već životom poslije smrti. Njen hram nalazio se u Sepermeru, bio je nazvan kućom Neftide i Ramzesa i nalazio se u neposrednoj blizini tzv. Setove kuće. Temelje oba hrama arheolozi su pronašli tek 80-ih godina 20. vijeka.

Na kraju, u kompleksnom mitološkom sistemu starog Egipta, sasvim je izvjesno da je žena visoko pozicionirana. Znameniti istorijski lokaliteti duž rijeke Nil dokazuju da je njeno porijeklo božansko, a mjesto uz faraone, velike vladare i kreatore svega dobrog i lošeg u svijetu.