Psihoterapeuti, usudiću se reći, oni sa površnim znanjem iz oblasti bioloških nauka, se osjećaju ugroženim zbog ekspanzije istraživačkih postupaka u oblasti neuronauke.  Prisutan je u nauci zasjenjujući napredak, praćen otkrićem na stotine novih gena koji predstavljaju uzročnik za nastanak mentalnih bolesti. Postavlja se pitanje na ovom mjestu, koji uzroci prednjače u razvoju problema iz spektra mentalnog zdravlja: priroda, ili kultura i vaspitanje? Možda ni jedni, ni druge.

Ako povjerujemo u ideju da otkriće gena za shizofreniju, bipolarni afektivni poremećaj, depresiju, anksioznost, i svih onih gena koji čekaju na svoju publikaciju, imajući na umu da se neuronauka razvija ubrzano, od presudnog značaja, ujedno ćemo povjerovati da porijeklo mentalnih oboljenja je isključivo biološko.

No, nauka nikada nije podržavala lakomislenost, te ni u ovom trenutku to ne čini. Novi pomaci u nauci nedvosmisleno pokazuju da dilema „priroda ili vaspitanje“, više i nije dilema. Savremena nauka na pitanje porijekla i prirode mentalne bolesti odgovara da oba faktora imaju uticaj. Odgovor koji nauka daje više nije, nejasan, fragilan, već jasan, i potkrijepljen istraživanjima. Sami geni čine samo jedan od razloga za nastanak mentalne bolesti.

Anksioznost ili depresija koja nas uznemirava potiče ne samo iz našeg biološkog, genetskog osnova, ne samo iz borbe sa potisnutim sadržajem, ne samo iz pounutrenih značajnih roditeljskih poruka, ne samo iz iskrivljenog i neracionalnog načina razmišljanja, ne samo iz sadržaja traumatskih događaja, ne samo iz aktuelnih životnih kriza vezanih za profesionalni i porodični angažman...Nego?

Mentalne bolesti imaju svoje porijeklo u sadejstvo mnogih činilaca.

Jedno od najviše citranih istraživanja koje se bavi pitanjem uzročnika mentalnih bolesti je studija rađena na blizancima. Studija ukazuje na to da ako se kod jednog člana blizanačkog para razvije shizofrenija, postoji pedeset posto vjerovatnoće da će se razviti i kod drugog. Logično je pitati što nije sto posto ako je poremećaj genetski uslovljen. Studije dodatno navode da blizanci koji su odrasli u različitom životnom kontekstu i koji su zajedno proveli manji broj godina, razlikuju se od blizanaca odraslih zajedno, ne samo psihološki, već biološki i anatomski.

Gdje je onda tu mjesto psihoterapiji?

U razmišljanju odmičemo o već sada zastarjelog konstrukta da psihoterapija ima šta da ponudi psihološki uslovljenim poremećajima, dok su medikamenti prigodna terapija za poremećaje sa biološkom osnovom. Nudimo drugu perspektivu. Jasno je da naše okruženje mijenja našu biologiju. Geni su podložni uticaju događaja iz okruženja, razvoju, psihološkom i fizičkom okruženju, dejstvu traume, gubitka i drugih životnih stresora, kako kod čovjeka tako i kod životinja.

Jedinke odrasle uz dovoljno brižnu majku tokom života su otpornije na životne stresore.

Dakle neuralni i endokrini odgovori na stres su pod uticajem tekućih iskustava tokom života, a to može da potkrijepi objašnjenje pozitivnog dejstva psihoterapije. Psihoterapija utiče na metabolizam i dotok krvi u određene regije mozga, kao i napreuzimanje serotonina, kao i na funkcije rada tiroidne žlijezde. Pored toga tokom učenja mozak uslijed svoje neuroplastične funkcije ima mogućnost mijenjanja sinaptičkih veza.

Na osnovu rečenog, pred nama stoje dokazi da razvoj neuronauke nikako neće učiniti psihoterapiju nekorisnom, nego čak psihoterapija i neuronauka imaju dobru osnovu da se udruže i zajedno dijeluju na putu prevencije i tretmana problema iz spektra mentalnog zdravlja.