Poremećaj može izolovano obuhvatiti samo neke od sposbnosti, pa se susrijećemo sa djecom koja imaju jezičku disharmoniju (disfazija), probleme motorne organizacije (dispraksija), odstupanja u pažnji (hiperkinetski sindrom) ili probleme sa usvajanjem osnovnih školskih vještina kao što su pisanje, čitanje, računanje (disleksija, disgrafija i diskalkulija). U izdvojenim slučajevima smetnje se mogu javiti kombinovane, ili što nije rijetkost udružene sa neuropsihološkim poremećajima emocija ili ponašanja, kao što su tikovi, somatski poremećaji, antisocijalno ponašanje, te nerijetko uz anksioznost i depresiju.

Kao što se može primijetiti, spektar ispoljavanja specifičnih razvojnih poremećaja je raznolik, te se različiti oblici vezuju za različite uzrasne periode ili različite periode maturacionog procesa. Poremećaji govorno jezičkih sposobnosti najčešće se registruju na uzrastu druge i treće godine života, hiperkinetski sindrom između pete i sedme, dok se neka druga simptomatologija može pojaviti i kasnije na uzrastu nakon osme godine.

Posebna osobenost specifičnog razvojnog poremećaja je da trajno utiče na tok djetinjeg sazrijevanja, kao i na specifičnost formiranja ličnosti. Neki oblici specifičnog razvojnog poremećaja po pravilu mijenjaju prirodu svog ispoljavanja u različitim razvojnim periodima. Na primjer, dešava se da netretirani hiperkinetski sindrom u kasnijem životnom dobu prelazi u neprilagođeni oblik ponašanja u adolescenciji, dok disfazija sa polaskom u školu može prerasti u ozbiljnu disleksiju. Ono što je posebno upadljivo, dijete sa ovakvim poremećajem ostvaruje drugačiju razmjenu sa okolinom te zajedno stupaju u zavisnu među-interakciju u kojoj sredina prema ovakvom djetetu djeluje na način različit od onog koji karakteriše „tipično“ dijete, čime produbljuje poremećaj sazrijevanja i djetinju simptomatologiju.

Većina profesionalaca koja se bavi specifičnim razvojnim poremećajem se slažu da su smjernice za dijagnostifikovanje navedenog razvojnog poremećaja nepotpune, a i konfuzne. Nedostaje dijagnostička preciznost, dok su neki od kriterijuma zbunjujući kao što je slučaj za dijagnostičku kategoriju Aspergerovog sindroma. Dijagnostički klasifikacioni sistemi podrazumjevaju da navedena simptomatologija podrazumjeva uredan kognitivni razvoj i deficit vizuopraksičke i vizuoprostorne organizacije, dok neke bitne grupe poremećaja tu ne nalaze svoje mjesto, a misli se prije svega na diskontinuitet neverbalne komunikacije, kao i na socio-emocionalne smetnje učenja. Takođe postoji tendencija multiplog pripisivanja dijagnostičkih kategorija jednom djetetu, što formira sliku visokog komorbiditeta.

Rano otkrivanje i tretman djeteta sa specifičnim razvojnim smetnjama su prijeko potrebni  jer oni istovremeno predstavljaju u prevenciju nepoželjnog razvoja koje mogu progresivno zahvatiti sve oblasti djetinje ličnosti i ponašanja. Još jedan značaj rane intervencije podrazumijeva veću šansu napretka uslijed plastičnosti (rastegljivosti) djetinjeg mozga.

Ipak, učestalo se javljaju propusti uslijed oskudne multidisciplinirane komunikacije različitih profila koji se bave djecom, te je ponekad teško odrediti kada je djetetu koje ispoljava probleme u školi potrebna određena dijagnostička procjena, neuropsihološka, neuroradiološka ili neurološka. Drugu teškoću nekada predstavlja i nemogućnost da se integrišu ti različiti nalazi.

Navedeni razlozi sve više akcentuju hitnost multidiscipliniranog i ekološkog pristupa dijagnostici i tretmanu osoba sa specifičnim razvojnim smetnjama. Dobar primjer ovog pristupa predstavlja paradigma koja uključuje četiri posebna nivoa na kojima bi se odvijala dijagnostika i intervencija. Prvi nivo identifikacije podrazumijeva detekciju problema, povlačeći sa sobom intervencije koje se odnose na formulisanje strategije učenja, psihosocijalnu podršku i strategiju kontrole djetinjeg ponašanja. Drugi nivo dijagnostike uključuje kognitivnu eksploraciju i u skladu sa njom preporučene modifikovane vježbe usmjerene na jačanju snaga induvidue. Treći nivo pažnju usmjerava na neuropsihološka i specijalistička ispitivanja i, u skladu sa njima, usmjeravanje na kognitivnu rehabilitaciju, psihoterapiju i medikamentoznu terapiju. Posljednji nivo se odnosi na neurološka i neuroradiološka ispitivanja, dok su intervencije medicinske prirode.

Na kraju ću nabrojati neke znake poremećaja u oblasti kognitivnog domena:

• Dijete netačno interpretira jezičke naloge ili daje netačne odgovore u komunikaciji;
• Generalno izbjegava verbalnu komunikaciju, preferira neverbalne aktivnosti i ima loš kontakt očima;
• Ima teškoće u formulisanju riječi i rečenica. Spontani govor je fluentan, ali nerazumljiv, mada ga često razumiju roditelji i bliske osobe.
• Radije pokazuje nego što imenuje objekte.
• Dominiraju problemi u čitanju, pisanju i računanju.
• Posjeduje lošu orjentaciju desno lijevo. Teško reprodukuje niz znakova.
• Piše slova i brojeve kao u ogledalu.
• Teško savladava fine manuelne aktivnosti (vezanje pretli, zakopčavanje).
• Nespretno je u sportskim aktivnostima.
• Nedovoljno reaguje na izraze lica i gestovnu komunikaciju u okolini.
• Često djeluje odsutno, u školi sporo završava zadatke.
• Često je anksiozno u zadacima koji zahtjevaju brzinu. Ima teškoće koncentracije i brze disfokuse pažnje.
• Ponaša se dezorganizovano i potrebna je stalna kontrola da bi završio zadatke.