Status porodice u našem društvu se znatno promijenio u poslednjih dvadesetak godina. Nasuprot uznemirenih reakcija onih koji ove promjene smatraju opasnošću za tradicionalne moralne vrijednosti, profesionalci koji se bave mentalnim zdravljem razumiju da su ove promjene rezultat dugoročnih ekonomskih, demografskih i socijalnih trendova koji se sve više asimiluju u strukturu crnogorskog društva.

U Crnoj Gori je ono što je prije trideset godina bila rijetkost danas postalo uobičajeno. Iz dana u dan do sudova stiže sve više zahtjeva za razvod braka, prodaje se imovina, i sve više samohranih roditelja pokušava da se vrati u fazu zabavljanja, kako bi opet okušali sreću u partnerskim odnosima. Nije rijetkost ni da se partneri obraćaju psihoterapeutu za savjet kako da iz bračne i porodične krize izađu na što bezbolniji način.

Ovo nikako nije neki trenutni modni hir koji će uskoro biti reformisan zbog opomene sveštenstva, terapeuta ili drugih zagovornika tradicionalnih vrijednosti koji sugerišu da se porodica zadrži na okupu. Polako, ali sigurno, odvija se jedna socijalna revolucija kojoj smo svi mi svjedoci.

Živimo u teškom svijetu, svijetu kome je ritam života sve brži i brži, a čovjek jedva uspijeva da uhvati korak sam sa sobom.  Život nam postaje sve teži, a kada postane isuviše težak ljudi teže mogu da presjeku i pobjegnu. To je najočiglednije u velikom broju brakova koji se raspadaju.

Razvodi i rastave su teški i smatraju se za događaje sa izuzetno visokim stepenom kriznog potencijala. Razvod braka je veoma složen psiho-socijalni i egzistencijalni problem koji obuhvata različite nivoe induvidualnog i partnerskog funkcionisanja, reflektujući se na porodicu kao cjelinu. Razvod započinje krizom partnerskog odnosa, a završava se prestankom tog odnosa, kao i prestankom postojanja sistema nuklearne porodice (porodice koju čine samo partneri).

Sam razvod, kao proces, odvija se u nekoliko nivoa funkcionisanja: emocionalni razvod (počinje sa osjećanjem nepovezanosti i nezadovoljstva partnerom), ulazak u procedure zakonskog razvoda, ekonomski razvod (rješavanje stambenih pitanja, materijalna davanja), roditeljstvo u procesu razvoda (pripadnost djece i redefinisanje angažmana oko njih) i društveni razvod, tj.prekid odnosa u okviru zajedničke socijalne mreže. Razvod se posmatra kao prekid ili dislokacija životnog ciklusa porodice, koji proizvodi neravnotežu u porodičnom sistemu, a koji je uvijek povezan sa promjenama, dobicima i gubicima u pripadnosti porodici. 

Kao što sam već naglasila, razvod se izjednačava sa gubitkom te pred osobu postavlja velike zahtjeve za prilagođavanje na promjenu, zahtijevajući aktiviranje složenog i intezivnog sistema za adaptaciju te često vodi iscrpljivanju resursa za suočavanje sa stresovima.

Post-razvodna faza zahtijeva redefinisanje identiteta, prilagođavanje novom životnom stilu, novim ulogama. Iako osjećanje ljubavi više ne postoji između partnera, iako su donijeli odluku o razlazu, i nakon raskida određena vrsta afektivne vezanosti ostaje prisutna i umnogome otežava emocionalno odvajanje i prihvatanje gubitka.

Partner koji je ostavljen ima doživljaj smanjenog samopouzdanja i negativno samovrednovanje, što često inicira socijalno povlačenje, izolovanost i težnju ka osamljivanju.

Kumulativni efekti gubitka i zahtjeva za adaptaciju kao posljedice razvoda vode ka slabljenju resursa za suočavanje sa krizom, što može da dovede do osjećanja krivice, anksioznosti, depresivnosti i nesigurnosti. Nerijetko bivši partneri u novoj životnoj fazi pribjegavaju povećanom konzumiranju alkohola, psihoaktivnih supstanci, pretjeranom spavanju, ekscesivnom vježbanju ili usmjerenosti na posao.

Uloga psihoterapeuta je da članovima porodice olakša proces prilagođavanja na novu fazu životnog ciklusa. Svi članovi porodice nakon razvoda moraju da odrade emocionalni proces žaljenja zbog gubitka porodične strukture, da se suoče i oslobode fantazije o ponovnom spajanju. Bračni partneri imaju zadatak da prihvate sopstvenu ulogu u raskidu u vezi sa starateljstvom i finansijskim odgovornostima, koji su funkcionalni, koliko je to moguće, za sve članove porodice.

Loše izlaženje na kraj sa emocionalnim i finansijskim zadacima koje proces razvoda sa sobom nosi može da utiče na trajnu destabilizaciju kako pojedinca, tako i budućih odnosa među članovima porodice.

U ovoj životnoj fazi sve članove porodice karakteriše iscrpljenost potencijala za prilagođavanje, mnogi su vulnerabilni (osjetljivi) i doživljavaju čak i sitne životne nedaće kao izuzetno stresne i njima se savjetuje stručna pomoć.