Napad panike je jedinstven po svojoj naglosti javljanja jednog ili više tijelesnih simptoma, koji vrlo brzo dostignu vrhunac inteziteta, a i praćeni su snažnim strahom zbog doživljaja ugroženosti života ili prijetnjom od gubitka kontrole.

Moderna tumačenja etiologije (porijekla) poremećaja navode brojne biološke i psihološke činioce koji igraju ulogu u nastanku bolesti. Među najznačajnijim psihološkim teorijama koje objašnjavaju nastanak ovog poremećaja se navode kognitivne teorije. Kognitivni model nastanka paničnog poremećaja pretpostavlja da osoba koja doživljava učestale napada panike teži da tjelesne senzacije, koje predstavljaju uobičajene ili benigne tijelesne simptome, interpretira na “katastrofičan način”, kao znake velike opasnosti. Takve osobe nerijetko izgovaraju “Lupa mi srce, ovo neću izdržati, umrijeću”, “Strašno je što mi se znoje dlanovi”… Jasno je da ove osobe tjelesne senzacije tumače kao ozbiljan zdravstveni problem i znak teške bolesti, dok se kod njih stvara doživljaj da će umrijeti, izgubiti kontrolu, doživjeti moždani udar...

Osobe o kojima vam pišem skoro po pravilu razviju anksioznost koja dovodi do stvaranja novih tijelesnih simptoma, kao i njihove ponovne katastrofične interpretacije. Na taj način klijenti se vrte u krug, razvija se strah koji ima najznačajniju ulogu u patogenezi i kliničkoj slici paničnog poremećaja. Samim tim “katastrofično” tumačenje  tijelesnih senzacija i strah koji se tom prilikom stvara predstavljaju ključne fenomene za osobe koje pate od paničnog poremećaja.

Zbog izenadne pojave ovakvih simptoma i straha da bi mogli da imaju ozbiljan, čak i smrtni ishod, osobe sa problemima napada panike najčešće traže ispitivanje i pomoć od ljekara opšte prakse i ljekara somatske medicine. Značajan broj pacijenata sa paničnim poremećajem se za pomoć prije svega obraćaju neurologu, kardiologu, gastroenterologu. Često se dešava da ljekari koji se bave somatskom medicinom ne prepoznaju i ne dijagnostifikuju napad panike, nekada čak u 98% slučajeva. Nakon žalbe pacijenta na somatske tegobe, započinje se sa nepotrebnom medicinskom analizom koja iziskuje velike medicinske troškove uz perzistiranje simptoma i disfunkcionalnosti kod pacijenta.

Na ovom mjestu se pitam: zbog čega se vrlo često dešava da napade panike adekvatno ne prepoznaju somatski ljekari?

Rezltati psiholoških studija ukazuju da simptomi napada panike mogu da koreliraju sa specifičnim subgrupama patologije, te na osnovu toga predpostavljamo da simptomi napada panike mogu da koreliraju na način koji bi mogao da ukazuje na neko somatsko oboljenje, te da ih zbog toga pacijenti ne mogu adekvatno prepoznati, a samim tim ni ljekari somatske medicine.

Rezultati studija ukazuju na postojanje statistički značajnih korelacija kardiovaskularnih simptoma sa simptomima paničnog poremećaja. Javljanje ovih simptoma u međusobno povezanom odnosu, ukoliko se izolovano posmatraju, može da ukaže na lažnu kliničku sliku nekog kardiovaskulamog oboljenja. Tako na primer, iznenadna pojava bola u grudima koja je praćena poremećajem u srčanoj frekvenciji kod pacijenata sa napadom panike, ukoliko je pažnja pacijenata i ljekara usmjerena samo na te simptome, može pogrešno da ukaže na pojavu akutnog koronarnog sindroma koji je nekada jako teško razlikovati od napada panike.

Istraživanja su pokazala da se simptomi u okviru gastroenteroloških tegoba uporedo javljaju paničnim poremećajem, ukoliko se izolovano posmatraju.

U odnosu na cijelokupnu kliničku sliku, može i pacijenta i ljekara da navede na dijagnostičku stranputicu i da ukazuje na lažnu kliničku sliku akutnog trovanja iIi nekog drugog hroničnog gastroenteroloskog oboljenja, pri čemu panični porernećaj može lako da se zanemari  Slično tome, ispitivani respiratorni simptomi međusobno visoko statistički koreliraju, što znači da se oni se javljaju zajedno.

Navedeni pokazatelji korelacije između simptoma paničnog napada i simptoma organske patologije mogu da budu veoma korisni u razumijevanju psihopatologije kod bolesnika sa paničnim poremećajem.

Rano otkrivanje paničnog poremećaja i njegovo adekvatno liječenje može spriječiti dugotrajne i ekonomski iscrpljujuće internističke, neurološke i druge preglede i terapije koje najčešće ostaju bez uspjeha. Zbog toga, iako nikako ne bi trebalo da se zanemari dijagnostička provjera eventualnih somatskih bolesti, neophodno je da ljekari svih struka znaju da kod svojih pacijenata prepoznaju panični poremećaj, da ga adekvatno dijagnostikuju i da pacijenta, po potrebi, upute psihijatrima i psiholozima na dalji tretman.