Čini se da nijedan drugi oblik umjetnosti nije u stanju da u tolikoj mjeri zavede i savlada induvidualno iskustvo, bez obzira na pol, starost, nacionalnu i kulturnu pripadnost, kao što je to slučaj sa filmom kao umjetničkim izrazom. Film je postao sastavni dio naše kulture u kome se, kao u ogledalu, gotovo svakodnevno reflektujemo. On gotovo da postaje svakodnevni dio našeg kulturno bitisanja.
Mnogi ljudi su gotovo neinformisani o problemima osoba koje pate od bolesti iz spektra mentalnog zdravlja te mediji predstavljaju idealno sredstvo za mistifikaciju i obmotavanje velom tajni svega što je u vezi sa pojmom mentalno oboljelih osoba. Film, zahvaljujući svojim specifičnim sadejstvom jezika, slike, boje i zvuka, upečatljivo može da prikaže psihološka stanja uma i izmjene mentalnog fukcionisanja pojedinca. Kombinacija svih tih efekata, slike, muzike i dijaloga u filmskoj projekciji može da utiče podstičući i oblikujući naše misli i osjećanja.
Iako neki filmovi simpatično portretišu ljude sa mentalnim poremećajima, kao i profesionalce psihologe, psihoterapeute i psihijatre koji rade sa osobama sa problemima iz spektra mentalnog zdravlja, ipak je mnogo više onih koji daju potpuno drugu sliku.
Osobe koje pate od mentalnih poremećaja se uglavnom u filmovima portretišu kao agresivci, opasni i nepredvidljivi likovi. Dok su psihijatri, psiholozi i ostali profesionalci koji rade u ustanovama za mentalno zdravlje uglavnom prikazani kao manipulatori, distancirani, arogantni, neemotivni ili, pak, pasivni ili apatični.
Filmovi poput „Strava u ulici Brestova“, „Petak 13“, „Psiha“ i drugi potencirali su mit o ljudima koji nakon izlaska iz psihijatrijskih ustanova ispoljavaju brutalnu agresiju. U nekim drugim filmovima kao što je, na primjer, „Egzorcist“ producent publici šalje poruku da je mentalni poremećaj skoro isto što i djavolska zaposjednutost.
U filmu Miloša Formana „Let iznad kukavičijeg gnijezda“ se favorizuje antipsihijatrijski pokret u kojoj je psihijatrijska ustanova replika zatvora u kojoj pacijenti skoro da nemaju nikakva prava. U ovom filmu, lik Rendala Mek Marfija, koga tumači Džek Nikolson, predstavlja jedan od filmskih stereotipa koji podgrijava stigmu vezanu za osobe koje pate od problema iz spektra mentalnog zdravlja. Navedeni lik je prikazan kao pobunjenik slobodnog duha, harizmatičan, kitnjast, koji pokušava da promijeni način funkcionisanja mentalne ustanove u kojoj se nalazi mimo svoje volje. Buneći se protiv besmislenih propisa koji ograničavaju slobodu i otežavaju i inače ranjivo mentalno stanje pacijenata, on razbija rutinu bolnice dovodeći njen program za pomoć mentalno oboljelim do apsurda.
Sljedeći streotip koji vidjamo na terenu sedme sile jeste portretisanje pacijenta kao zavodnika, gdje obično profesionalac biva zaveden od strane pacijenta. Ovaj stereotip je najjasnije prikazan u filmu „Lilit“ u kome terapeuta zavodi hospitalizovana pacijentkinja.
Ne tako mali broj filmova nam nudi prikaz „ubilačkog manijaka“ - navešću da je najčešće ovaj koncept karakterističan za niskobudžetne horor filmove u kojima se obično nakon izlaska iz psihijatrijske ustanove prikazuje lik sa mentalnom retardacijom koji ubija nekog svog bliksog člana porodice. Film „Zovem se Sam“ je jedan od filmova koji prezentuje osobe koje pate od problema iz spektra mentalnog zdravlja kao osobe opasne za društvo.
Dalje se u filmovima ljudi sa mentalnim problemima predstavljaju kao egocentrični, preokupirani željom da drugi obraćaju pažnju na njih. U nekim filmskim ostvarenjima možemo vidjeti degradiranost mentalno oboljelih osoba koji se tretiraju kao objekti poruge i izvor zabave za likove koji su prikazani kao „normalni“.
Psihoterapeuti su oduvijek bili plodno tlo za protagoniste raznih filmova. U nekim filmovima lik posjećuje psihoterapeuta i kroz terapijski intervju vrlo brzo dobijamo elaboraciju njegovog unutrašnjeg života. Teme koje se obično provlače kroz ispitivanje unutrašnjeg života protagoniste su najčešće pretpostavka o traumatičnoj etilogiji, gdje se pretpostavlja da je pojedinačni traumatičan dogadjaj, najčešće iz djetinjstva, odgovoran za razvoj bolesti u zrelom dobu.
U filmu „Opasan metod“, producent Jeremy Thomas prikazuje Jungove metode koje zagovaraju "razgovor kao oblik liječenja", u kojim navodi Sabinu, tumači je (Kira Najtli) da se sjeti ranog djetinjstva i perioda kada ju je otac tukao kao malu. Premlaćivanja su identifikovana kao uzrok njene sadomazohističke želje, a u jednoj sceni Jung je izaziva udarajući štapom po kaputu. U filmu su objašnjene i Frojdove analize i teorije o seksualnosti i podsvijesti.
Pitam se da li bi Frojd da je živ komentarisao ovaj film kao i film „Tajne duše“ (1926) kada je na vrlo skeptičan način zauzeo stav prema filmu izjavivši da mu se ne dopada kako se prikazuje plastičnost apstrakcija i fantazija.
Mit koji se prepliće u filmovima je vezan za temu shizofrenih roditelja gdje se, bez pogovora, plasira delegiranje odgovornosti za porijeklo mentalne bolesti roditeljima, najčešće majci.
Šta na kraju reći, pored toga da mediji čine lošu stvar dajući pogrešne informacije i stigmatizujući mentalne bolesti i oboljele, nudeći razne stereotipe, dok se psihijatrijsko-psihološki termini koriste na vrlo proizvoljan i neadekvatan način.
Psihološki centar ABC
+382 68 741-923
Ostale Helenine tekstove možete vidjeti ovdje http://www.zenasamja.me/specijali/helena-rosandic
Pisati o depresiji je istovremeno i težak i lak posao. Lak jer ćete danas čuti kako mnogi od nas verbalizuju da se osjećaju tužno ili potišteno. Za većinu ljudi ovo osjećanje slabi
Savremeni tinejdžeri žive u svijetu gdje tehnologija igra ključnu ulogu u njihovom svakodnevnom životu
Portal namijenjen ženama i svima koji žele da saznaju više o ženama. Mi smo tu, ne samo za modernu i savremenu ženu, nego i za one koje se ne osjećaju tako. Tu smo za majke, domaćice, poslovne žene, mlade i one u najboljim godinama. Svakodnevno spremamo za svakoga po nešto. Hvala vam što nas pratite ;)