Kada sam počela da se bavim psihoterapijom, a ima tome decenija i više, u našem okruženju se osjećala upadljiva doza odbojnosti, predrasude i nevjerice u to da se nekome može pomoći razgovorom. Isti put je prošla i psihoterapija kao disciplina, tokom svog jednovjekovnog razvoja dok nije zadobila potvrdu njene upotrebne vrijednosti. Na početku 20. vijeka bilo je poznato svega nekoliko psihoterapijskih pravaca. Njihov pravac razvoja je bio usmjerene na produbljivanju znanja, te metodološkom i naučnom utemeljenju korišćenih intervencija, težeći strukturi i, prije svega, usmjeravajući se ka poboljšanju zdrastvenog stanja opšte populacije. Ozbiljni stručnjaci, psiholozi i psihijatri su svoj rad usmjeravali na tome da integrišu naučne činjenice sa kliničkom i razvojnom psihologijom, nudeći potporu psihijatriji i kliničkoj psihologiji. Njihov rad se činio temeljnim i empirijski ozbiljnim, sve dok nije nastupila era ekspanzije različitih psihoterapijskih modaliteta.

Visoka produkcija psihoterapijskih škola je doprinjela pobjedi kvantiteta nad kvalitetom, krećući se u pravcu, usudiću se reći, aktuelne dominacije “kriminala nad mentalnim zdravljem”, gdje oko sebe možemo registrovati manifestovanje neodgovornosti raznih prezentovanih stručnjaka. Za kolege sa kojima gotovo svakodnevno razgovaram na ovu temu, i mene, a govorim o ljudima sa pozamašnim kliničkim iskustvom, aktuelno stanje u psihoterapiji predstavlja balast i zastrašivanje. Uvid u sadašnju strukturu grupa i heterogenost njihovih pripadnika koji se javno deklarišu kao psihoterapeuti, pomagači, razni “coach” treneri, utiče da postavimo pitanje sebi ko je ovdje ugrožen, korisnici usluga ili discipline poput psihologije i psihoterapije.

Svakodnevno se u javnosti pojavljuju razni oni koji nude usluge pomaganja i iscjeljivanja psihe. Uspiju nekako da pošalju poruku korisnicima da su oni na istom mjestu, na mjestu psihoterapije. Ko su to oni? Oni su svi oni opšti psiholozi, menadžeri u psihologiji, edukatori, laici, samozvani pomagači, pacijenti koji su u potrazi za samoiscjeljenjem, možda neki iscjeljeni, a možda i nisu, gurui, vidoviti…svi oni koji vrše lični marketing prezentujući sebe dok u prvi plan naglašavaju svoje psihoterapijske spretnosti i “moći”. Neki nezvanični podaci ukazuju da preko trideset posto današnjih takozvanih psihoterapeuta nema osnovno znanje stečeno u prethodnoj edukaciji iz oblasti medicine, kliničke psihologije ili neurološke edukacije, kao ni iskustvo u praktičnom kliničkom radu. Poznavanje dubinskog rada funkcionisanja ličnosti je za takve pomagače gotovo nepoznanica.  

Kada bismo posmatrali psihoterapiju iz ugla kliničke psihologije i psihijatrije, mogli bismo reći da aktuelno psihološko stanje psihoterapije odlikuju upadljivo propustljive granice, slabi Ego kapaciteti i neutemeljenost na realnim vrijednostima. Umnožavanje različitih psihoterapijskih škola utiče na konfuziju identiteta, doprinoseći regresiji, te se nivo funkcionisanja kreće od graničnog do psihotičnog. Vodeći se dobijenom analizom, smatramo da je ovom pacijentu potreban ozbiljan i dug multidisciplinirani tretman. Fokus rada valja usmjeriti na uspostavljanju stabilnog oslonca, reuspostavljanje strukture i izgradnju polupropustljivih granica.

Šta raditi sada i u budućnosti u odnosu na ovaj registrovani problem? Da li ostati po strani, živjeti u svom malom polusačuvanom svijetu, negirati realnost koja se dešava i blokirati odgovornosti? Da li zatvoriti oči pred svijetom oko nas u kojem se dešava nivelacija vrijednosti i morala, gdje se pojedinci i grupe prezentuju u obliku svemoćnog i svevišnjeg, ujedno pridruživši se plasiranju lažnih istina.

Za početak je korisno poslati jasnu poruku korisnicima usluga kako bi mogli da se informišu od koga i na koji način mogu da očekuju pomoć u potrazi za sopstvenim psihološkim razvojem i liječenjem. To je prepoznatljiv način kojim se mogu preduprijediti opasni ishodi koji se tiču zloupotrebe povjerenja, mogućeg pogoršanja, uslijed intervencije nestručnih psihoterapeuta, i zaustavljanje procesa poboljšanja i ozdravljenja. Aktuelno je rizik od stagnacije i degradacije visok, jer oko sebe imamo lažno predstavljanje psihoterapeuta koji bez dileme prihvataju rad sa osobama koje imaju psihopatološke probleme, koje oni realno ne mogu da riješe, jer nemaju iskustva iz kliničke prakse.

Alarm je upaljen i on gori, oprez, požar je potrebno sanirati.