O nivoima izbjegavanja bliskosti u partnerstvu

Piše : Helena Rosandić, psihoterapeut-dr psiholoških nauka

Emocionalnom dinamikom ranog afektivnog i partnerskog odnosa upravlja ista dinamika. Partneri se u emotivnoj vezi osjećaju sigurnije i bezbjednije kada im je partner u blizini, kada je dostupan i pun razumijevanja. Pod takvim okolnostima partner može da služi kao sigurna baza iz koje se istražuje sredina i učestvuje u kreativnim projektima. Kada se odrasla osoba osjeća tužno, uplašeno, bespomoćno, ugroženo, obično se oslanja na partnera kao izvor sigurnosti, utjehe i zaštite.

O nivoima izbjegavanja bliskosti u partnerstvu

Posmatrajući ih, neki teoretičari partnerske romantične odnose umnogome povezuju sa afektivnim odnosom majka-dijete. Obje vrste odnosa sadrže kontakt trbuh-trbuh, tepanje i uopšte razmjenu intimnih iskustava.

Induvidualne razlike u ponašanju afektivnog vezivanja odraslih posljedica su očekivanja i vjerovanja koje su ljudi stvorili o sebi samima i o svojim bliskim vezama, a na osnovu afektivnih veza u prošlosti. Ovi modeli odnosa su stabilni i kao takvi mogu biti odraz nježnih, ali i manje nježnih, pa i odbacujućih iskustava.

Prema teroiji „afektivnog vezivanja“, partnerski odnos predstavlja integraciju tri različita sistema ponašanja: afektivne vezanosti, brižnosti i seksualnosti. Integracija ovih triju sistema ne podrazumijeva samo koordinaciju već i usmjerenost na jednu osobu. Osoba na koju se usmjeravamo biće ne samo romantični partner, već i seksualni partner i osnovni izvor davanja brige i emotivne podrške, te istovremeno i primalac istog, odnosno figura vezivanja koja služi kao baza sigurnosti. U partnerskim vezama sistem brižnosti bi trebalo da se automatski aktivira ponašanjem afektivne vezanosti drugog, njegov cilj je da se obezbjedi blagostanje, bezbjednost i sigurnost. Pored vezanosti i brižnosti, seksualno ponašanje upotpunjuje partnerski odnos. Pretpostavlja se da seks ima važnu ulogu u početnim fazama romantične ljubavi, ali on je i alatka konsolidacije i održavanja dugotrajnih veza.

Teorija i praksa poznaju induvidualne razlike u afektivnoj vezanosti u partnerskim odnosima koje se kreću na kontinumu odnosa od preokupiranosti do afektivnog izbjegavanja.

Izbjegavajući obrazac karakteriše pozitivan model sebe i negativni model drugog. Zbog negativnog očekivanja koje imaju u odnosu na druge, osobe ovog tipa afektivne vezanosti izbjegavaju bliskost sa drugim ljudima, ali održavaju osjećaj svoje sopstvene vrijednosti, negirajući značaj bliskih veza i ističući značaj nezavisnosti.

Sigurni obrazac karakteriše pozitivan model sebe i drugog. U skladu sa tim, osobe sa ovim stilom vezanosti karakteriše osećaj sopstvene vrijednosti i prijatnosti zbog ostvarenja bliskosti u partnerskim odnosima, te iz tog razloga bez straha grade otvorene i autentične odnose. Ravnoteža između potrebe za vezivanjem i potrebe za autonomojom je zdrava osnova koju nose u sebi.

Zaokupljeni obrazac je model određen negativnom percepcijom sebe i pozitivnim posmatranjem drugog te, zbog toga, kao i osobe sa plašljivim stilom vezivanja imaju duboko usađen osjećaj da ne vrijede. U partnerskim odnosima vezu percipiraju kao mogući izvor  kompenzacije, kao i mogućnost da budu prihvaćeni od novih figura kada već nemaju takvo iskustvo u ranijim životnim fazama. Okupirane osobe prepoznajemo kao „simbiotske partnere“, nesamostalne, ljepljive, često sklone idealizaciji partnera.

Plašljivi obrazac je definisan negativnim modelom sebe i negativnim modelom drugog. Zbog toga su osobe sa ovakvim stilom vezanosti visoko zavisne od drugih jer kroz odnos sa drugim traže potvrdu vlastite vrijednosti. Istovremeno posjeduju negativna očekivanja od drugih pa su skloniji izbjegavanju bliskosti, da bi izbjegle bol zbog potencijalnog gubitka i odbacivanja. Sabotiraju sebe odričući se šanse da steknu ljubav u životu tako što biraju one partnere koji su im nedostupni.

U psihoterapijskom radu klijenti inkorporiraju svoje afektivne modele na relaciji terapeut-klijent. Neki od klijenata nikada ne uspiju da dožive bezbjedno uporište u terapiji. 

Pavle, tridesetogodišnji čovjek, razveden i aktuelno u emotivnoj vezi koju opsiuje na istovjetan način kao i svoj prethodni brak. Osjećao se kao da je u zatvoru, a da je njegova cura zatvorska čuvarka koja prisluškuje njegove telefonske razgovore, provjerava njegove SMS-ove i hakuje facebook profil. Tokom psihoterapijskog procesa uspio je da shvati da je sve vrijeme zatvorskog tamničenja taj zatvor upravo njegova građevina. Istina je da njegova cura pokušava da dođe do nekih informacija o njemu i radoznala je u vezi sa nekim njegovim postupcima i interakcijama. Međutim, on je taj koji je podsticao njenu radoznalost, odbijajući da podijeli čak i najsitnije detalje o svom životu. Nakon ove intervencije Pavle je reagovao tako što je pokušao da sa svojom djevojkom dijeli mnogo više od svog života i svojih unutrašnjih iskustava. Njegova promjena je prekinula začaran krug, njegova cura je popustila „okove“, njegov sopstveni bijes se smanjio, a bliskost, brižnost i seksualni odnos su se poboljšali.

Tokom psihoterapijskog procesa sa Pavlom preispitivala sam njegovu motivaciju  dolaska na seanse, ponekada vjerujući da je osnovna privlačnost za njega ta što mu je terapijski seting dao priliku da, prisjećajući se, uspije da održi u životu dane njegovog seksualnog i zavodničkog trijumfa.  Moj odnos sa njim je sve vrijeme djelovao kao eksperiment i isprobavanje bliskosti. Činilo mi se da ako previše istražujem, ako se previše približim njegovoj uznemirenosti samo će nestati, neće se pojaviti na sljedećoj seansi i nikada više neću biti u prilici da ponovo stupi u kontakt sa nim.

Nije se to desilo. Pavle je posjedovao kapacitete za promjenu.

Pozivam vas na ovom mjestu da preispitate svoje i partnerove modele afektivne vezanosti, ujedno preispitujući kapacitete da se zajedno mijenjate.

Helena Rosandić
Helena Rosandić
Psihoterapeut - dr psiholoških nauka

Psihološki centar ABC

+382 68 741-923

Ostale Helenine tekstove možete vidjeti ovdje http://www.zenasamja.me/specijali/helena-rosandic

Slični članci

IZDVAJAMO IZ GALERIJA

SAVJET
DANA

meso u aluminijumskoj foliji

RECEPT
DANA

Ratatuj

  • Najčitanije

  • Zanimljivo

  • Najviše lajkova

PRATITE NAS NA

KALKULATORI

O NAMA

Portal namijenjen ženama i svima koji žele da saznaju više o ženama. Mi smo tu, ne samo za modernu i savremenu ženu, nego i za one koje se ne osjećaju tako. Tu smo za majke, domaćice, poslovne žene, mlade i one u najboljim godinama. Svakodnevno spremamo za svakoga po nešto. Hvala vam što nas pratite ;)

PRATITE NAS NA

© 2011 zenasamja.me. Sva prava zadržana.